Persoonlijk voornaamwoord in het Frans

Wat is een persoonlijk voornaamwoord (le pronom personnel)?

Persoonlijke voornaamwoorden (les pronoms personnels) zijn verwijzingen naar iets of iemand zonder deze bij naam te noemen. Het persoonlijk voornaamwoord is de basis van elke zin en daarom erg belangrijk om te leren. De vorm hangt af van verschillende zaken: 

• de persoon, het geslacht en het getal van het woord waarnaar het verwijst
• de functie in de zin 
• of de vorm benadrukt wordt of niet

Heb je een vraag?

Volg online taallessen met een professionele leraar

1. Native en geverifieerde leraren
2. Gratis proefles
3. Inclusief lesmateriaal

ANDRE D.

Nicole H.

Ivetta I.

Elisabeth V.

Simone M.

Iris S.

HUGUES JPM P.

Elodie O.

Frédéric L.

Corentin D.

Schrijf je gratis in

Verschillende vormen van het persoonlijk voornaamwoord:

Het persoonlijk voornaamwoord verandert naargelang de functie die het inneemt in de zin. We onderscheiden volgende categorieën:

1. als het onderwerp
2. als het lijdend voorwerp
3. als het meewerkend voorwerp
4. beklemtoond
5. als bijwoorden: 'y' en 'en'

1. Persoonlijk voornaamwoord als onderwerp

Het onderwerp is die- of datgene wat in de zin iets doet of is.

In het Frans is er, net als in het Nederlands, een belangrijk verschil tussen ‘jij’ en ‘u’ – oftewel ‘tu’ en ‘vous’. Terwijl ‘tu’ wordt gebruikt in informele situaties en met mensen die je al langer kent, wordt ‘vous’ gebruikt in formele situaties, bijvoorbeeld met mensen die je niet kent of met ouderen. 

'On' is een algemeen en onpersoonlijk voornaamwoord. Het kan worden vertaald als 'men, je, ze'.

Het persoonlijk voornaamwoord 'ils' vervangt mannelijke woorden maar ook wanneer mannelijke én vrouwelijke woorden worden gecombineerd.

Voorbeelden:

• J'arrive à l'école. - Ik kom toe op school.
• Elle est ma meilleure amie. - Zij is mijn beste vriendin. 
• Nous habitons à Paris. - Wij wonen in Parijs.
• Madame, vous êtes invitée à mon anniversaire. - Mevrouw, u bent uitgenodigd op mijn verjaardag.
• Anna et Pierre lisent des livres. Ils lisent. - Anne en Pierre lezen boeken. Ze lezen.

2. Persoonlijk voornaamwoord als lijdend voorwerp - COD

Het lijdend voorwerp is die- of datgene wat de werking van het gezegde direct ondergaat. Veel zinnen gebruiken het persoonlijk voornaamwoord én als onderwerp én als lijdend voorwerp. Je kan het lijdend voorwerp makkelijk terugvinden door de vraag "Qui? Quoi?" (Wie? Wat?) te stellen.

Hieronder enkele voorbeelden van het gebruik van het lijdend voorwerp:

• Je pense que je les vois - Ik denk dat ik hen zie.
• Tu m'entends? - Hoor je me?
• Il va nous rencontrer? - Gaat hij ons ontmoeten?
• Nous voulons le voir aujourd'hui. - We willen hem vandaag zien.
• Vous m'avez déjà raconté cette blague. - Jullie hebben me die grap al verteld.
• Ils vous donnent les clés. - Zij geven u de sleutels.

De werkwoorden 'écouter', 'regarder', 'aimer' en 'attendre' zijn altijd met een COD, want je voegt er quelqu'un of quelque chose aan toe: écouter quelqu'un, regarder quelqu'un ou quelque chose, aimer quelqu'un, attendre quelqu'un. 

3. Persoonlijk voornaamwoord als meewerkend voorwerp - COI

Het meewerkend voorwerp is die- of datgene die iets ontvangt of van wie iets wordt afgenomen. Het meewerkend voorwerp begint vaak met het voorzetsel 'aan', en indien niet, kan dit er meestal in gedachten worden bijgezet. Het meewerkend voorwerp kan worden gevonden via de vragen "De qui? De quoi? À qui? À quoi?" (Van wie? Van wat? Aan wie? Aan wat?).

Voorbeelden:

• Je lui ai donné le livre. - Ik heb het boek aan hem gegeven.
• Tu m'as donné un cadeau. - Jij hebt mij een cadeau gegeven.
• Elle nous a donné l'argent. - Zij heeft ons het geld gegeven.
• Nous vous avons donné la lettre. - Wij hebben jullie de brief gegeven.
• Vous leur avez donné les billets. - Jullie hebben hun de tickets gegeven.
• Ils t'ont donné un avertissement. - Ze hebben je een waarschuwing gegeven.

De werkwoorden 'rendre visite', 'téléphoner' en 'parler' zijn steeds met een COI, want je voegt er à quelqu'un of à quelque chose aan toe: rendre visite à quelqu'un, téléphoner à quelqu'un, parler à quelqu'un. 

4. Beklemtoond persoonlijk voornaamwoord (met nadruk)

Het beklemtoond persoonlijk voornaamwoord wordt gebruikt op het moment dat de nadruk ligt op de persoon waarnaar het verwijst. Overigens wordt het beklemtoond persoonlijk voornaamwoord ook vaak gebruikt na een voorzetsel.

Voorbeelden:

• Qui est la personne responsable? C'est lui! - Wie is de verantwoordelijke persoon? Hij is het!
• Je veux aller au cinéma avec eux, pas avec vous. - Ik wil met hen naar de film, niet met jullie.
• J'ai fait mes devoirs. Et toi? - Ik heb mijn huiswerk gedaan. En jij?

5. Bijwoorden: 'y' en 'en'

Het bijwoord 'y' in het Frans

Het voornaamwoord 'y' vervangt een deel van de zin beginnend met 'à' - of 'au', 'aux', 'a l'', 'à la' - maar ook met 'dans', 'chez', 'sur', 'en'. Dit gaat over een plaats of een object, en dus niet over een persoon. 

• Lisa habite à Amsterdam. Lisa y habite. -  Lisa woont in Amsterdam. Lisa woont er.
• Je vais à l'école. J'y vais. - Ik ga naar school. Ik ga erheen.
• Elle pense à sa mère. Elle y pense. - Zij denkt aan haar moeder. Ze denkt eraan.

Het bijwoord 'en' in het Frans

Het voornaamwoord 'en' wordt gebruikt om een zinsdeel te vervangen dat begint met het voorzetsel 'de' - of 'du', 'de la', 'de l'', 'des'. Ook dit gaat niet over personen, maar over plaatsen of objecten. Dit voornaamwoord kan ook worden gebruikt als telwoord. In dat geval blijft het telwoord staan in de zin en wordt de rest van het zinsdeel vervangen door 'en'. Enkele voorbeelden:

• J'ai perdu deux livres. J'en ai perdu deux. - Ik heb twee boeken verloren. Ik heb er twee verloren.
• Tu parles de la politique. Tu en parles. - Jij praat over de politiek. Jij praat erover.
• Elle a deux poupées. Elle en a deux. - Zij heeft twee poppen. Ze heeft er twee.
• Nous avons mangé des pommes de terre. Nous en avons mangé beacoup. - Wij hebben aardappelen gegeten. Wij hebben er veel gegeten.

Plaats persoonlijke voornaamwoorden in de zin

Voor de persoonlijke voornaamwoorden in de vorm van een lijdend voorwerp en een meewerkend voorwerp gelden volgende regels omtrent de plaats in de zin:

1. Hun plaats is voor de persoonsvorm van het werkwoord.

• Ils vous adorent. - Ze houden van u. 
• Cela te met en danger. - Dat brengt je in gevaar.

2. Bij een infinitief, komen ze voor de infinitief.

• J’aurais voulu le leur donner. - Ik had het graag aan hen willen geven.
• Je vais le lui expliquer. - Ik ga het hem uitleggen. 

 Behalve bij le passé composé, dan staat het COI namelijk altijd voor de persoonsvorm in plaats van het infinitief.

• Je lui ai écrit. - Ik heb hem geschreven.
• Nous y sommes allés ensemble. - Wij zijn er samen naartoe gegaan. 

 Bij volgende werkwoorden komt het persoonlijk voornaamwoord toch voor de persoonsvorm te staan in plaats van het infinitief: voir, regarder, entendre, écouter, sentir, envoyer, laisser, faire. Makkelijk te onthouden als VREESELF. 

• Je le sens bouger. - Ik voel het bewegen.
• Je vous vois venir. - Ik zie jullie aankomen.

3. Bij ontkenning staat 'ne' voor het persoonlijk voornaamwoord.

• Je ne l'ai pas vue. - Ik heb haar niet gezien.
• Je ne te comprends pas. - Ik begrijp je niet. 

4. In de bevestigende gebiedende wijs neemt het persoonlijk voornaamwoord plaats achter het werkwoord gescheiden door een koppelteken.

• Laisser-moi passer! - Laat mij erlangs!
• Asseyez-vous! - Zet jullie neer!

 In de bevestigende gebiedende wijs wordt 'me' 'moi' en 'te' wordt 'toi'.

 In de negatieve gebiedende wijs staat het persoonlijk voornaamwoord wel voor de persoonsvorm.

• Ne le dis à personne! - Vertel het aan niemand!
• Ne nous y conduis pas. - Rij er ons niet naartoe.

Volgorde bij meerdere persoonlijke voornaamwoorden in een zin

Vaak blijft het niet bij slechts één persoonlijk voornaamwoord in een zin. Volgende tabel geeft de volgorde weer waarin ze horen voor te komen in een zin.

• Je lui en offrirai un. - Ik zal er hem één geven.
• Ne m’en parle plus. - Praat me er niet meer over.
• Je vous y emmène. - Ik breng jullie ernaar toe.

Onderstaande tabel toont de volgorde van de persoonlijke voornaamwoorden in de gebiedende wijs.

• Dis-le-moi! - Zeg het mij!
• Montre-le-lui! - Toon het aan hem.