Het Duits Alfabet en de uitspraak van Duitse woorden

Het alfabet vormt de basis van elke taal. Een goede kennis hiervan is dus zeer noodzakelijk. Op deze pagina vind je een overzicht van de regels in verband met de letters, uitspraak en spellen van het alfabet.Je krijgt uitleg over de speciale Duitse letters (umlaut letters en ß) en het Duitse telefoonalfabet. Op het einde van de pagina vind je meer uitleg en tips over de correcte uitspraak van Duitse woorden.

Heb je een vraag?

Volg online taallessen met een professionele leraar

1. Native en geverifieerde leraren
2. Gratis proefles
3. Inclusief lesmateriaal

Eleonore G.

Christiaan E.

Geert J.

Holger V.

Dina P.

Bianka B.

Josanne V.

Annelie P.

Niccolò C.

Lara R.

Schrijf je gratis in

Het Duitse alfabet

Het Duitse alfabet kent in tegenstelling tot het Nederlandse 27 letters en maakt daarnaast ook nog gebruik van een umlaut op sommige letters. De uitspraak van de Duitse letters verschilt niet zoveel van de Nederlandse uitspraak op een aantal letters na. Hieronder vind je een overzicht van de letters en uitspraak bij het spellen. In de laatste kolom staat de uitspraak van letters indien ze verschillend is van het Nederlands.

De correcte uitspraak van het alfabet kan je ook gewoon beluisteren en oefenen via volgende links (alfabet en umlaut letters):

https://www.youtube.com/watch?v=LrbAZPYZmfY

https://www.youtube.com/watch?v=mr-mCMtISfA

Tweeklanken in het Duits

Het Duits kent ook enkele tweeklanken. 

Speciale letters: De Eszett – ß

Een Duitse letter die niet in het Nederlands voorkomt is de Eszett of ß (in het Nederlands ook wel ringel S genoemd). Deze letter vervangt in sommige gevallen de dubbele ss. Een woord kan nooit beginnen met de Eszett. De letter wordt uitgesproken als een scherpe S klank.

Wanneer wordt de ß wel en niet gebruikt?

Bij woorden met een lange klinker gebruik je ß

• Die Straße (de straat)
• Der Fuß (de voet)
• Groß (groot)
• Grüßen (begroeten)

Bij woorden met een korte klinker gebruik je ss

• Heißen (heten)
• Fließend (vloeiend)
• Heiß (heet)
• Draußen (buiten)

Bij woorden met een tweeklank gebruik je ß

• Das Messer (het mes)
• Der Sessel (de zetel)
• Essen (eten)
• Hässlich (lelijk)

Wist je dat:

• Wanneer je deze letter wilt typen op je computer kan je best gebruik maken van de code ‘alt+225’ (windows) of de code ‘option + s’ (Mac).
• Indien je woorden volledig in hoofdletters schrijft, vervang je de ß door SS.
• Wanneer bij de vervoeging van werkwoorden de klinker verandert van lang naar kort (of omgekeerd), verandert ook de ß in ss (of omgekeerd). 

​​Voorbeeld: Wissen – Ich weiß – du Weißt – er weiß – wir wissen – ihr wißt – sie wissen

Speciale letters: de Umlaut

In sommige gevallen worden op de letters a, e of u een umlaut geplaatst. Hierdoor verandert de uitspraak van de letter. 

• Ä uitgesproken als 'ee'
• Ö uitgesproken als 'eu'
• Ü uitgesproken als 'uu'
• Äu uitgesproken als 'oi'

Een umlaut is dus niet hetzelfde als een trema of deelteken in het Nederlands, hoewel het op eenzelfde manier weergegeven wordt. Een trema toont de lezer van een woord dat twee achtereenvolgende letters apart uitgesproken moeten worden (en dus niet als een tweeklank) waar een umlaut staat voor een verandering van de uitspraak.

Wist je dat:

• Umlaut-letters staan in het Duits niet apart bij oplijstingen. Zo zal je het woord über vinden onder de letter U in het woordenboek en dus niet onder een aparte letter ü.
• Het woord umlaut is een samenvoeging van de Duitse woorden Um (rond) en Laut (geluid). In tegenstelling tot wat veel mensen denken verwijst dit woord dus niet naar het trema op de letter maar naar de klankverandering die het teweeg brengt.

Spellen aan de telefoon: het Duitse telefoonalfabet

In Duitsland kent men een eigen telefoonalfabet (ook Buchstabiertafel of Funkalphabet genoemd). Dit wordt gebruikt om verwarring tijdens telefoongesprekken (of andere mondelinge langeafstandscommunicatie) te vermijden. Ook in het Nederlands kent men een gelijkaardig alfabet zij het met andere namen.

De uitspraak van Duitse woorden oefenen

Wil jij je uitspraak in het Duits verbeteren? Bestudeer volgende regels en tips dan goed!

Enkele regels voor een betere uitspraak Duits

De correcte uitspraak van woorden is niet altijd even gemakkelijk, vooral omdat veel woorden in het Duits wel lijken op het Nederlands maar wel net iets anders worden uitgesproken. Zo lijkt Vater wel op het Nederlandse woord vader maar wordt het uitgesproken als ‘fater’.

Toch kan je vrij snel de correcte uitspraak van een woord verkrijgen, indien je volgende regels volgt.

Articuleren

Articulatie is veel belangrijker in het Duits dan in het Nederlands. In het Nederlands laat je minder ademruimte tussen de verschillende woorden. In het Duits moet je alle woorden los van elkaar uitspreken en ook in het woord moet je voldoende ruimte laten tussen de lettergrepen.

Klemtoon

De klemtoon ligt bij Duitse woorden meestal in het begin van het woord. Hierop bestaan enkele uitzonderingen. Bij het leren van nieuwe woorden is het altijd handig deze op te zoeken in een Duits woordenboek. Daar zal de klemtoon van het woord altijd aangeduid staan met een liggend streepje.

Enkele handige regels om de uitzonderingen te onthouden:

1. Bij woorden met de uitgang ‘EI’ of ‘IEREN’ (hierbij ligt de klemtoon op deze uitgang)
2. Bij afkortingen ligt de klemtoon op de laatste letter
3. Bij woorden met voorvoegsel ‘be-‘, ‘ent-‘, ‘er-‘, ‘ge-‘, ‘ver-‘, ‘zer-‘ , ligt de klemtoon nooit op het voorvoegsel
4. MAAR: bij woorden met het voorvoegsel ‘ab-‘, ‘an-‘, ‘aus-‘, ‘bei-‘, ‘ein-‘, ‘nach-‘ ligt de klemtoon wel op het voorvoegsel

Spreek alle letters uit (ook de eindletters)

Net zoals articulatie belangrijk is, moet je in het Duits alle letters uitspreken. Ook de eindletters worden in het Duits uitgesproken, wat in het Nederlands vaak achterwege gelaten wordt.

Voorbeeld: goede avond :  GuteN Abend

Lange klinkers na h

Indien in een woord de klinkers gevolgd worden door de letter H, moet je deze klinker lang uitspreken.

Voorbeeld: Jahren (Jaren), fahren (rijden), Bohrmaschine (boormachine)

Aspiratie van de K P T – klanken

De k-klank, p-klank en t-klank worden in het Duits uitgesproken met extra lucht, waardoor het eerder ‘ph’, ‘th’ en ‘kh’wordt.

Voorbeeld: Panik (paniek) wordt uitgesproken als Pha-nik (waarbij de klemtoon op de eerste lettergreep ligt)

De verschillende soorten uitspraken van CH (ach-laut en ich-laut)

De uitspraak van de ch-klank is afhankelijk van de volgende letter.

Wanneer het gevolgd wordt door een a, o of u wordt het uitgesproken als ch (zoals in het Nederlandse woord lach). Deze uitspraak wordt ook de Ach-laut genoemd.

Indien ch gevolgd wordt door een andere letter wordt het uitgesproken als een g (zoals in het Nederlandse woord vlieg). Dit noemt men de Ich-laut.

De S-klank

De uitspraak van de s-klank is afhankelijk van de plaats in het woord en de volgende letters.

1. Wanneer de S in het begin van het woord staat wordt het uitgesproken als een Z

2. Wanneer de S in het midden of het einde van een woord staat wordt het uitgesproken als een S
3. Wanneer de S gevolgd wordt door een P of T wordt het uitgesproken als een SJ (zoals on chocolade)

Enkele tips voor een betere uitspraak

Oefenen, oefenen en nog eens oefenen

Het is een groot cliché maar de beste manier om een correcte uitspraak te verkrijgen is door de taal te spreken.

Luister naar je eigen uitspraak

Indien je de uitspraak van woorden aan het oefenen bent, is het zinvol om dit op te nemen met je smartphone, computer of geluidsrecorder. Wanneer je daarna de opname beluistert, hoor je je eigen uitspraak. Deze kan je vergelijken met de correcte uitspraak van de woorden of ja kan de opname laten horen aan een vriend, familielid of leerkracht die goed Duits spreekt of zelfs Duits als moedertaal heeft.

Kijk en luister naar Duitstalige muziek, films en podcasts

Wanneer je vaak naar Duitse films kijkt of Duitse podcasts en muziek beluistert, kan je de correcte uitspraak Duits horen. Let bij films ook op hoe de persoon in kwestie zijn mond beweegt. Hier kan je veel van leren. Bovendien leer je op deze manier vaak nieuwe woorden die je sneller zal onthouden.

Informatie over Duitse films (en een overzicht van de betere Duitse films) kan je vinden op volgende sites:

• http://muziek-en-film.infonu.nl/film-en-video/87526-top-10-duitse-films-beste-films-uit-duitsland.html
• http://thevore.com/top-movies/german-movies/
• http://www.debeterefilm.be/de-lijstjes/de-beste-10-uit-duitsland-24/

Samenvatting van de verschillen met het Nederlands

Hieronder staat de uitspraak van letters die verschillen met het Nederlands in een handig overzicht. Ook de uitspraak van de umlaut-letters staat hierbij.

Wil jij meer leren over de Duitse taal? Wil jij je uitspraak verbeteren door interactie met een Duitstalige leraar? En dat waar en wanneer jij wilt? Probeer dan zeker online taallessen bij coLanguage!