Nederlandse persoonlijke voornaamwoorden

Het persoonlijk voornaamwoord in een zin verwijst naar een persoon, een groep personen, voorwerpen of onzichtbare zaken. De persoonlijke voornaamwoorden zijn een belangrijk, maar ook een lastig onderdeel van de Nederlandse taal. Ook mensen die Nederlands als moedertaal hebben, maken soms nog fouten met de persoonlijke voornaamwoorden. Voornamelijk de voornaamwoorden hen en hun worden vaak verkeerd gebruikt. 

1) De Nederlandse persoonlijke voornaamwoorden als het onderwerp

De persoonlijk voornaamwoorden kunnen in het Nederlands gebruikt worden als onderwerp. Het onderwerp in de zin is de persoon die de actie onderneemt.

Er zijn twee vormen van het persoonlijk voornaamwoord als het onderwerp van de zin:

1. De benadrukte vorm wordt gebruikt om de nadruk te leggen op het persoonlijk voornaamwoord in de zin.
2. De onbenadrukte vorm wordt gebruikt, wanneer er geen nadruk gelegd wordt op het persoonlijk voornaamwoord. De onbenadrukte vorm wordt vaker gebruikt. 

Voorbeeld:

• Je hoeft niet naar school toe vandaag. 
• Jij hoeft niet naar school toe vandaag, maar ik wel. 

Heb je een vraag?

Volg online taallessen met een professionele leraar

1. Native en geverifieerde leraren
2. Gratis proefles
3. Inclusief lesmateriaal

Michel B.

Katrien D.

Ivetta I.

Charonie S.

David I.

Liesbet L.

Guido B.

Lydia V.

Engelina M.

Corentin D.

Schrijf je gratis in

2) De persoonlijke voornaamwoorden als het object  

De persoonlijke voornaamwoorden kunnen ook gebruikt worden als het object in de zin. Het object is niet het onderwerp van de zin, maar degene die de actie ondergaat of eraan meewerkt. 

Er zijn ook twee vormen van het persoonlijk voornaamwoord als het object:

1. De benadrukte vorm wordt gebruikt om de nadruk te leggen op het persoonlijk voornaamwoord in de zin.
2. De onbenadrukte vorm wordt gebruikt, wanneer er geen nadruk gelegd wordt op het persoonlijk voornaamwoord. De onbenadrukte vorm wordt vaker gebruikt. 

Persoonlijke voornaamwoorden herkennen

In zinnen staan de persoonlijke voornaamwoorden altijd alleen, er staat nooit een zelfstandig naamwoord bij. Een persoonlijk voornaamwoord kan namelijk een zelfstandig naamwoord vervangen. Het persoonlijke voornaamwoord in de zin kan ook worden vervangen door een naam:

• Hij eet graag taart. 
• Kees eet graag taart.

Het lidwoord 'het kan ook een persoonlijk voornaamwoord zijn. Als dit zo is, staat er geen zelfstandig naamwoord achter. Ook kan 'het' worden vervangen door het woord 'dat':

• Het ligt op de kast.
• Dat ligt op de kast.

Het of hij?

Wanneer bepaalde zaken moeten worden beschreven, kunnen de persoonlijke voornaamwoorden 'het' en 'hij' allebei gebruikt geworden:

1. 'Het' wordt gebruikt voor onzijdige woorden (woorden met het lidwoord 'het'): 

• Het boek. 
• Het staat in de kast.

2. 'Hij' wordt gebruikt voor zowel mannelijke als vrouwelijke woorden (woorden met het lidwoord 'de'):

• De film. 
• Hij komt vanavond op televisie.

Hen of hun?

De voorwerpsvorm in de derde persoon meervoud is een vorm, waar veel moedertaalspekers moeite mee hebben. Er zijn een aantal regels voor deze vorm, die in veel gevallen gelden:

Wanneer gebruik je hen?

1. 'Hen' wordt gebruikt na een voorzetsel. Voorzetsels zijn bijvoorbeeld: aan, achter, voor, bij, met en op.
Bijvoorbeeld: 

• Ik geef de borden aan hen.
• Hoe gaat het met hen.
• Het diner was bij hen.

2. 'Hen' wordt ook gebruikt wanneer het als een lijdend voorwerp gebruikt wordt. Het lijdend voorwerp in een zin kan worden gevonden door te vragen: 'Wie of wat + alle zinsdelen?'
Bijvoorbeeld:

• Ik zie hen/hun.
• Vraag: Wie zie ik?
• Antwoord: Ik zie hen.

Wanneer gebruik je hun?

1. 'Hun' wordt gebruikt wanneer het als meewerkend voorwerp gebruikt wordt. Er kan een voorzetsel bij gedacht worden, hoewel deze geen in de zin staat. Hierdoor wordt hier snel de fout gemaakt om 'hen' te gebruiken. 
Bijvoorbeeld:

• Ik geef hun de koffie.
• De leraar geeft hun een vrije dag.
• Het zweet stond hun op het voorhoofd.

Als er een voorzetsel voor staat is het hen: Ik geef het bord aan hen. Als er geen voorzetsel bij staat is het hun.

Kijk of je de uitleg begrepen hebt, door de oefeningen te doen!