Nederlands voorzetselvoorwerp

In dit hoofdstuk maak je kennis met de volgende stap van het redekundig ontleden, namelijk het vinden van het voorzetselvoorwerp. In dit hoofdstuk leer je wat het voorzetselvoorwerp precies is en hoe je het kunt vinden in een zin.

Wat is het voorzetselvoorwerp?

In het Nederlands is het voorzetselvoorwerp een zinsdeel dat altijd begint met een vast voorzetsel. Het voorzetselvoorwerp begint altijd met een voorzetsel dat een vaste combinatie vormt met het hoofdwerkwoord van de zin. Het voorzetselvoorwerp kan voorkomen bij zowel naamwoordelijke als werkwoordelijke gezegdes.

'Ik wacht op de bus.'

'Op de bus' is in deze zin het voorzetselvoorwerp. 

Heb je een vraag?

Volg online taallessen met een professionele leraar

1. Native en geverifieerde leraren
2. Gratis proefles
3. Inclusief lesmateriaal

Marleen S.

Michel B.

Stefaan L.

Bilal A.

Paul K.

Guido B.

Nienke L.

Hannelore L.

Geert J.

Tsarina T.

Schrijf je gratis in

Verschil tussen lijdend voorwerp en voorzetselvoorwerp

Qua functie lijkt het voorzetselvoorwerp erg op het lijdend voorwerp en de bijwoordelijke bepaling. Het drukt uit waar het gezegde betrekking op heeft. Het grote verschil tussen het lijdend voorwerp en het voorzetselvoorwerp zit in de vorm. 

Het voorzetselvoorwerp begint altijd met een vast voorzetsel en een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel.

Bijvoorbeeld:

Zin 1: Tim kijkt een film. 'Een film' is het lijdend voorwerp.
Zin 2: Tim kijkt naar een film. 'Naar een film' is het voorzetselvoorwerp.

Verschil tussen bijwoordelijke bepaling en voorzetselvoorwerp

Het verschil tussen het voorzetselvoorwerp en de bijwoordelijke bepaling heeft te maken met de band met het werkwoord.

1. Het voorzetselvoorwerp begint met een voorzetsel dat een vaste combinatie vormt met het hoofdwerkwoord.
2. De bijwoordelijke bepaling en het hoofdwerkwoord hebben geen vast voorzetsel. Het voorzetsel in een bijwoordelijke bepaling kun je ook vervangen door een ander voorzetsel, bij het voorzetselvoorwerp kan dit niet.

Het voorzetselvoorwerp heeft vaak een figuurlijke betekenis.

Hoe vind je het voorzetselvoorwerp?

Er is geen vraag die gesteld kan worden om het voorzetselvoorwerp te vinden. Het is belangrijk dat je het voorzetselvoorwerp kunt herkennen. Om zeker te weten of je te maken hebt een voorzetselvoorwerp, moet je drie dingen onthouden:

1. Het zinsdeel begint met een voorzetsel.
2. Dit voorzetsel kun je niet vervangen door een ander voorzetsel zonder de betekenis van de zin te veranderen.
3. Het voorzetsel vormt een vaste verbinding met het gezegde van de zin.

Niet alle zinnen hebben een voorzetselvoorwerp.

Voorzetselvoorwerp oefenen

Het voorzetselvoorwerp vinden is de zevende stap in het proces van het redekundig ontleden, zoek dus eerst de andere zinsdelen voordat je opzoek gaat naar het voorzetselvoorwerp.

1. Zoek de persoonsvorm.
2. Verdeel de zin in zinsdelen.
3. Zoek het onderwerp.
4. Zoek het werkwoordelijk/naamwoordelijk gezegde.
5. Zoek het lijdend voorwerp.
6. Zoek het meewerkend voorwerp
7. Zoek het voorzetselvoorwerp

Voorbeeldzin: Ik wacht in de stad op mijn broer.

1. Persoonsvorm is: wacht
2. Zinsdelen zijn: Ik | wacht | in de stad | op mijn broer.
3. Onderwerp is: Ik
4. Werkwoordelijk gezegde is: wacht
5. In de stad en op mijn broer beginnen allebei met een voorzetsel. 

• In de stad duidt een plaats aan en het voorzetsel 'in' kan worden vervangen door andere voorzetsels (bijvoorbeeld: vlakbij de stad, buiten de stad). 
• Op mijn broer heeft een figuurlijke betekenis, en kan niet worden vervangen door een ander voorzetsel. Bovendien hoort het voorzetsel op bij het werkwoordelijk gezegde wacht. Op mijn broer is dus het voorzetselvoorwerp.

Doe de oefeningen om te kijken of je het hebt begrepen.