Nederlandse redekundige zinsontleding

In dit onderdeel van de cursus leer je over het redekundig ontleden. Redekundige zinsontleding is het stapsgewijs benoemen van de verschillende onderdelen van een zin. Het is belangrijk dat je altijd in dezelfde volgorde te werk gaat als je een zin redekundig gaat ontleden.

1. De persoonsvorm

Een persoonsvorm is een werkwoordsvorm die ons veel vertelt over de grammaticale opbouw van een zin. De persoonsvorm is een onderdeel van het werkwoordelijk of het naamwoordelijk gezegde. Aan de persoonsvorm kun je zien of een zin in enkelvoud of meervoud staat, in welke persoon de zin staat en in welke tijd de zin staat.

• Wij gaan morgen naar Frankrijk.
• Ik loop naar huis. 

Heb je een vraag?

Volg online taallessen met een professionele leraar

1. Native en geverifieerde leraren
2. Gratis proefles
3. Inclusief lesmateriaal

Bart N.

Daria O.

HUGUES JPM P.

Nicole H.

Marcela P.

Jan V.

Jonathan V.

Johannes D.

Saskia D.

Job D.

Schrijf je gratis in

2. Zinsdelen

Zinsdelen heb je nodig om de verschillende onderdelen van een zin te kunnen benoemen. De persoonsvorm is altijd het eerst zinsdeel dat je moet gaan zoeken, daarna kun je opzoek gaan naar de andere delen van een zin.

• Ik | maak | een lekkere taart | voor mijn familie.
• Zij | brengt | een kaart | naar de brievenbus.

3. Het onderwerp

Het onderwerp is het zinsdeel waar de rest van de zin betrekking op heeft. De complete zin geeft aan wat er met het onderwerp aan de hand is of wat het onderwerp doet of overkomt.

• Mijn broer en ik koken graag samen.
• Jullie gaan naar school. 

4. Het werkwoordelijk gezegde

Een werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. Het werkwoordelijk gezegde geeft aan dat iets of iemand een handeling verricht. Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit de persoonsvorm en de andere werkwoorden in een zin.

• Gisteren hebben wij mijn oom in Amsterdam bezocht.
• Zij heeft haar moeder gebeld.

5. Het naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk deel is een zinsdeel dat iets over het onderwerp zegt. Het naamwoordelijk gezegde geeft een toestand of eigenschap aan. Het bestaat uit twee onderdelen: het werkwoordelijk en het naamwoordelijk deel.

• Later word ik advocaat.
• Later worden zij docenten.

6. Het lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp is een zinsdeel dat zelf niks doet maar een handeling ondergaat. Het lijdend voorwerp hangt samen met een onderwerp en het werkwoordelijk gezegde in de zin. 

• Jesse beklimt een berg.
• Zij brengt een bos bloemen.

7. Het meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp is een zinsdeel dat iets ontvangt, iets verneemt of van wie iets wordt afgenomen. Een meewerkend voorwerp kun je vaak herkennen aan het woordje "aan" of "voor" aan het begin van het zinsdeel.

• Ik geef de voetbal aan de coach.
• Zij geeft haar toets aan de leraar.

8. Het voorzetselvoorwerp

Een voorzetselvoorwerp is een zinsdeel dat altijd begint met een vast voorzetsel. Het voorzetselvoorwerp begint altijd met een voorzetsel dat een vaste combinatie vormt met het hoofdwerkwoord van de zin. 

• René kijkt naar een film.
• Zij wacht op de bus.

9. Bijwoordelijke bepalingen

Een bijwoordelijke bepaling is een zinsdeel waarin meer informatie wordt gegeven of het geeft een nadere omschrijving over dat wat er in het gezegde wordt uitgedrukt. Een bijwoordelijke bepaling kan bestaan uit onder andere een bijwoord, een zelfstandig naamwoord, een zinsdeel met een voorzetsel en een bijzin.

• Wij gaan naar Zweden.
• Ik ga met de auto naar huis.

10. Hoofdzinnen en bijzinnen

De hoofdzin is een zelfstandige zin. Deze zin bevat the belangrijkste elementen, namelijk het onderwerp en de persoonsvorm. Een bijzin is een zin die het onderdeel van een zinsdeel kan zijn of een zinsdeel.

• Kim antwoordde me Jaap niet gehoord te hebben.
• Zij gaan samen naar het feestje. 

11. Vraagzinnen

Een vraagzin wordt gevormd doordat de persoonsvorm en het onderwerp van plaats worden gewisseld. Er verschillende soorten vraagwoorden die kunnen worden gebruikt om een vraag te stellen, waaronder vragende voornaamwoorden en vragende bijwoorden. 

• Gaan we naar huis?
• Wat ga je doen na school?

12. Ontkenning

Om een ontkenning te vormen worden 'niet' en 'geen' gebruikt in het Nederlands. Deze woorden worden wel allebei op een ander moment gebruikt om de ontkenning te vormen.

• Hij heeft geen stoel.
• Het is niet te laat. 

Klik op de afbeeldingen om te leren over een specifiek onderwerp!